Жүніп адам деген кім? Тазалық пен рухани тәртіптің мәні

Қазақ мәдениеті мен тарихында рухани және діни ұғымдарға терең мән берілген. Осындай ұғымдардың бірі – «жүніп» сөзі. Көпшілік бұл терминнің діни тұрғыдағы маңыздылығын білуі мүмкін, бірақ оның мағынасы мен қолдану ауқымын толық түсіну үшін тарихи және мәдени контексті зерттеу қажет. Сонымен, жүніп адам деген кім? Бұл мақалада осы сұраққа жауап беруге тырысамыз.

Жүніп болу: ұғымның түпкі мәні

«Жүніп» сөзі араб тілінен енген және «жыныстық қатынас немесе белгілі бір жағдайлардан кейінгі дененің рухани және физикалық тазалықтан айырылуы» дегенді білдіреді. Ислам шариғатында бұл жағдай үлкен дәретсіздік деп аталады. Жүніп болған адам арнайы ғұсыл алып, тазалану рәсімін орындауы тиіс. Бұл рәсім адамның Аллаға құлшылық етудегі тазалық принципін сақтауға арналған.

Жүніп адам деген кім? Бұл – үлкен дәретсіздік күйінде жүрген және ғұсыл алмай, діни рәсімдерді орындай алмайтын адам. Мұндай жағдайға көбінесе келесі себептер арқылы түсуі мүмкін:

• Жыныстық қатынастан кейін;
• Түсте поллюция болған жағдайда;
• Әйелдердің босану немесе етеккірден кейінгі жағдайында.

Тарихи және мәдени контекст

Қазақ халқының дәстүрінде тазалыққа ерекше назар аударылған. Жүніп болу жағдайы туралы түсінік тек діни ережелермен шектелмей, күнделікті өмірде де тазалық сақтау нормаларын қалыптастырған. Жүніп болған адамға қатысты кейбір ұстанымдар қазақтың әдет-ғұрыптарында кездеседі:

• Жүніп күйінде ас ішуге болмайды деп саналған;
• Мұндай жағдайда адамдар басқалармен тығыз қарым-қатынастан аулақ болуға тырысады;
• Бұл тазалық нормалары ұрпақтан ұрпаққа жеткізіліп отырған.

Бұл ұғымның діни қана емес, әлеуметтік рөлі де бар. Жүніп болу арқылы адамның өзінің жеке тазалығына және қоғам алдындағы жауапкершілігіне мән беруі қалыптасқан.

Жүніптік міндеттер мен рәсімдері

Ислам шариғатында жүніп күйінде белгілі бір іс-әрекеттерді орындауға тыйым салынады. Олар:

• Намаз оқу;
• Құран ұстау немесе оқу;
• Мешітке кіру.

Жүніп күйінен арылу үшін ғұсыл алу міндетті. Ғұсыл – дененің толық жуылуын қамтамасыз ететін арнайы тазалану рәсімі. Оның негізгі шарттары:

1. Ният ету (тазалану ниетін айту);
2. Дененің барлық бөлігін сумен толық шайып шығу;
3. Ерекше назарды ауыз бен мұрынды жууға бөлу.

Қазіргі кездегі түсінік

Уақыт өте келе, «жүніп» ұғымы тек діни тұрғыда ғана емес, жеке тазалық пен рухани тәртіптің белгісі ретінде де қабылдана бастады. Кейбір адамдар бұл ұғымды тек дәстүрлі діндарлықтың ережесі деп қана емес, жалпы өмір салтының ажырамас бөлігі деп есептейді. Жүніп адам деген кім? Бұл сұраққа жауап тек діни тұрғыда емес, мәдени және жеке гигиена принциптері тұрғысынан да маңызды.

Бүгінгі таңда жүніп болу және одан арылу рәсімдері таза өмір сүру мәдениетінің символына айналып отыр. Әсіресе, жастар арасында бұл ұғым рухани тәртіпті сақтаудың заманауи белгісі ретінде қарастырылады.

Жүніп болудың маңызы

• Рухани тазалық: Жүніптік жағдай рухани тазалыққа деген жауапкершілікті арттырады.
• Әлеуметтік байланыс: Бұл ұғым қоғамдағы тазалық стандарттарын сақтау үшін маңызды.
• Жеке тәртіп: Адамның күнделікті өмірінде тазалықты сақтауға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Жүніп адам деген кім? Бұл сұрақтың жауабы қазақ мәдениеті мен ислам дінінің тазалыққа деген көзқарасының бір бөлігі болып табылады. Жүніп болу жағдайы адамның тазалығын сақтап, рухани тәртіпті нығайтуға бағытталған. Бұл ұғымның тарихи, мәдени және діни мәнін түсіну арқылы қоғамның тазалыққа деген көзқарасын тереңірек бағалауға болады. Жүніп болу арқылы адам тек денесін ғана емес, рухын да тазартады, бұл оның өмір сүру сапасына тікелей әсер етеді.