Жұмбақтас – Бурабайдың табиғи кереметі

Жұмбақтас – Қазақстанның Солтүстік өңіріндегі Бурабай ұлттық табиғи паркінде орналасқан ерекше табиғи ескерткіш. Бұл тас пішініне, оның орналасқан жеріне және тарихи-мәдени маңыздылығына байланысты көптеген адамдардың қызығушылығын тудырады. Оның қалай пайда болғаны жайлы әңгімелер мен аңыздар терең тарихқа бойлайды және оның ғылыми түсіндірмелері де бар. Осы мақалада біз Жұмбақтас туралы толық мәлімет беріп, оның пайда болу құпиясын ашуға тырысамыз.

Жұмбақтас дегеніміз не?

Жұмбақтас – ерекше табиғи құбылыс. Оның биіктігі шамамен 18-20 метр, ал сыртқы пішіні адам басын еске түсіреді. Әсіресе, Жұмбақтас әртүрлі бұрыштардан қарағанда әртүрлі фигураларды еске түсіреді. Бір жағынан бұл әйелдің нәзік бейнесіне ұқсаса, екінші жағынан – кемпірдің бейнесін еске салады. Бұл ерекшелік оның атын ақтағандай.

Жұмбақтастың ғылыми түсіндірмесі

Ғалымдардың пікірінше, Жұмбақтас – ұзақ геологиялық үдерістердің нәтижесі. Миллиондаған жылдар бойы жел мен су тас пішінін өзгертті. Бурабай аймағы гранит және кварцтық тастардан тұрады. Желдің әсерінен және су эрозиясының ықпалынан жұмсақ жыныстар бұзылып, қатты жыныстар ерекше формада сақталып қалған. Жұмбақтас соның айқын дәлелі болып табылады. Бұл құбылыс «геоморфологиялық форма» деп аталады және ол табиғаттың таңғажайып күші мен уақыттың әсерін көрсетеді.

Аңыздар мен мифтер

Жұмбақтас туралы халық арасында бірнеше аңыз бар. Олардың ең танымалдарының бірі мынадай:

Ертеде бұл өңірде бір хан өмір сүрген екен. Оның сұлу қызы болған. Бірақ қыз көрші елдің ханзадасын сүйіп қалады. Алайда хан қызының сүйіктісіне тұрмысқа шығуына рұқсат бермей, өзге біреуге ұзатуды ұйғарады. Сүйгеніне қосыла алмаған қыз Бурабай көлінің жағасында жылап, көктен әділет сұрайды. Сол кезде ол тасқа айналып, оның бейнесі бүгінгі Жұмбақтасқа ұқсап қалған.

Тағы бір аңыз бойынша, Жұмбақтас – бұл бір кездері айдаһармен күрескен батырдың бейнесі. Күрестің соңында батырдың жаны тасқа көшкен екен. Осы себептен тасқа әр бұрыштан қараған сайын оның пішіні өзгереді деген сенім бар.

Туристер үшін тартымды орын

Жұмбақтас тек табиғи ескерткіш қана емес, ол Қазақстанның ең танымал туристік нысандарының бірі. Бурабайдың әсем табиғатымен үйлескен бұл тас көптеген саяхатшылардың назарын аударады. Туристер Жұмбақтасқа қарап, оның ерекше пішінін тамашалап, аңыздарға қанығады.

Бурабайға келген қонақтар Жұмбақтасқа қайықпен немесе катамаранмен жетіп, оны жақыннан көру мүмкіндігіне ие. Бұл ерекше тас туристердің фото және бейнематериалдары үшін танымал орынға айналған. Оның фон ретінде қолданылған суреттері ерекше эстетикалық құндылыққа ие.

Жұмбақтастың мәдени маңызы

Жұмбақтас тек табиғаттың ғажайыбы ғана емес, ол қазақ халқының мәдени мұрасы. Бұл тас халқымыздың табиғатқа деген құрметінің көрінісі. Аңыздар мен әңгімелер арқылы ол ұлттық санаға сіңіп, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келеді.

Бүгінде Жұмбақтас Қазақстанның символдарының бірі ретінде танылып, оның бейнесі мәдениет пен өнерде жиі кездеседі. Қазақтың атақты ақындары мен жазушылары Жұмбақтас туралы шығармаларында ерекше тоқталып, оның табиғаттағы орны мен халық жадындағы маңыздылығын дәріптеген.

Жұмбақтастың болашақта сақталуы

Жұмбақтас – табиғаттың керемет туындысы. Бірақ оны қорғау және сақтау маңызды. Климаттық өзгерістер, адамдардың жауапсыз әрекеттері және туризмнің артуы табиғи ескерткіштің бұзылуына себеп болуы мүмкін.

Осы мақсатта мынадай шаралар қажет:

• Қорық аумағында қатаң экологиялық бақылау орнату.
• Туристердің жауапкершілігін арттыратын білім беру бағдарламаларын жүзеге асыру.
• Табиғи ресурстарды сақтауға арналған арнайы жобаларды қаржыландыру.

Жұмбақтас – табиғаттың құпиясы

Жұмбақтас туралы айтқанда, оның тек табиғаттың немесе мәдениеттің бөлігі ғана емес екенін түсінуіміз керек. Бұл тас – уақыт пен табиғат күшінің керемет туындысы, оның пайда болуы әр адамның қиялына ерік беретін жұмбақ болып қала береді.

Жұмбақтас қалай пайда болды деген сұраққа нақты жауап берудің өзі қиындау. Себебі, оның ерекше формасы, аңыздары және табиғи ерекшеліктері әртүрлі пікірлерге жол ашады. Дегенмен, бұл жұмбақтың сұлулығы оны түсінуге деген қызығушылықты арттыра түседі.

Бурабайға сапар шегу арқылы әрбір адам табиғаттың осындай ғажап туындыларын көріп, оның құпияларына бойлай алады. Жұмбақтас – тек ерекше тас қана емес, ол табиғаттың таңғажайып құдіретін көрсететін ескерткіш. Оның айналасындағы аңыздар мен ғылыми мәліметтер қазақ халқының бай мұрасын және табиғатқа деген сүйіспеншілігін бейнелейді.