Жанар Байсемізова өмірбаяны
Қазақ қоғамында мәдениет, өнер, журналистика және қоғамдық қызмет саласында ерекше із қалдырған тұлғалардың бірі – Жанар Байсемізова. Оның өмірі мен шығармашылығы тек кәсіби табыстарымен ғана емес, сонымен қатар ұлттық рухты көтеруге, қоғамдағы өзекті мәселелерді талқылауға қосқан үлесімен де ерекшеленеді. Журналистика саласында еңбек етіп қана қоймай, қоғамдық ой-пікірдің дамуына ықпал еткен ол, қазақтың жаңа буынына бағыт-бағдар берген зиялы қауым өкілдерінің қатарында.
Жанар Байсемізова есімі ақпараттық кеңістікте тек қана кәсіби шеберлікпен емес, сонымен бірге адамгершілік пен әділдікті қорғауымен белгілі. Ол үшін журналистика – жай ғана мамандық емес, елдің жүрек соғысын сезіну, халықтың мұң-мұқтажын жеткізу құралы болды. Оның қаламынан туған мақалаларда заман тынысы, қоғамдағы әділет ізденісі мен ұлттық құндылықтарға деген адалдық айқын көрініс тапты.
Осы мақалада біз Жанар Байсемізованың балалық шағынан бастап шығармашылық жолына, қоғамдық көзқарастарына, жеке өміріне және оның қалдырған мұрасына дейін кеңінен тоқталамыз.
Жанар байсемізова өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Жанар Байсемізова 1960-жылдардың аяғында Қазақстанның мәдениеті мен тарихы бай өңірінде дүниеге келді. Оның балалық шағы кеңестік дәуірдің соңғы онжылдықтарына сәйкес келді. Бұл кезеңде қазақ халқы бір жағынан индустрияландыру мен урбанизацияның ықпалын сезінсе, екінші жағынан ұлттық дәстүрлерді сақтап қалуға тырысқан болатын.
Жанардың отбасы қарапайым әрі еңбекқор адамдар еді. Әкесі ауыл шаруашылығы саласында қызмет етсе, анасы білім беру жүйесінде жұмыс істеді. Үйде әрқашан кітапқа, білімге, өнерге деген құрмет ерекше болатын. Анасы қыздарының білімге құштарлығын қолдап, әрқашан кітап оқуды әдетке айналдырған. Жанар бала кезінен өлең-жырға, әдебиетке, тарихқа әуес болып өсті.
Балалық шағында ол ауылдағы мәдени шараларға белсенді қатысып, мектеп қабырғасында түрлі үйірмелерде жүрді. Әдеби шығармаларға, әсіресе қазақ ақын-жазушыларының туындыларына қызығушылық танытып, өзіндік ой-пікірін қалыптастыра бастады. Жанардың туған ортасы мен отбасы оған еңбекқорлық пен табандылықты үйретті.
Отбасындағы ұлттық тәрбие Жанардың болашақта қазақ қоғамының рухани дамуына үлес қосуына негіз қалады. Ол өзінің тегін мақтан тұтып, әрқашан ата-анасының берген тәлімін өмірлік ұстаным етіп алды.
Білімі және алғашқы қадамдары
Жанар Байсемізова орта білімін үздікке бітірген соң, жоғары оқу орнына түсуге бел буды. Оның таңдауы журналистика мамандығына түсті. Себебі ол бала кезінен сөз өнеріне, қоғамдық пікірді жеткізуге бейім болатын. Журналистика оған тек мамандық қана емес, халық пен билік арасындағы алтын көпір, шындықты айту жолы болып көрінді.
Ол Алматыдағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетінде оқып, білімін жетілдірді. Университет қабырғасында жүріп-ақ түрлі басылымдарда мақалаларын жариялай бастады. Оның алғашқы мақалалары қоғамдағы әлеуметтік мәселелерге, жастар тәрбиесіне, ұлттық құндылықтарды сақтауға арналды.
Студенттік жылдары Жанар көптеген ғылыми конференцияларға қатысып, үздік баяндамаларымен көзге түсті. Ол өзінің өткір ойымен, талдау қабілетімен және сөз саптау мәдениетімен ұстаздары мен әріптестерін таңқалдыратын. Бұл кезеңде ол журналистиканың тек ақпарат жеткізу емес, сонымен қатар қоғамдық пікір қалыптастыру құралы екенін түсінді.
Жоғары оқу орнын тәмамдаған соң, ол республикалық басылымдардың бірінде еңбек жолын бастады. Жас журналист ретінде ол ел ішіндегі өзекті мәселелерді көтеріп, халықтың шынайы даусын жеткізуді мақсат етті. Оның қаламынан туған алғашқы мақалалар қоғамның назарын аударып, кәсіби жолының жарқын болашағын айқындады.
Шығармашылығы мен кәсіби жетістіктері
Жанар Байсемізованың шығармашылығы ең алдымен журналистика саласымен тығыз байланысты. Ол еңбек еткен жылдары түрлі республикалық және өңірлік газеттерде, журналдарда мақалалар жариялап, елдің әлеуметтік, мәдени және саяси өміріне қатысты тақырыптарды кеңінен қозғады.
Оның жазбаларында әйел теңдігі, жастардың болашағы, ұлттық мәдениеттің сақталуы, тіл тағдыры сияқты маңызды мәселелер әрқашан бірінші орында тұрды. Ол әр мақаласын халыққа жақын, түсінікті тілде жазып, терең ойды қарапайым сөзбен жеткізе білді.
Жанар тек журналист емес, сонымен бірге публицист ретінде де танылды. Оның очерктері мен эсселері қазақ қоғамының рухани бейнесін суреттеді. Қаламгер ретінде ол адамдардың тағдырын, олардың қуанышы мен қайғысын көркем жеткізе отырып, оқырманның жүрегін қозғады.
Кәсіби жетістіктерінің бірі – бірнеше мәрте республикалық журналистер байқауында жүлдегер атануы. Оның еңбектері қоғамда талқыланып, әлеуметтік өзгерістерге түрткі болды. Сонымен қатар, ол жас журналистерге тәлімгерлік жасап, тәжірибесімен бөлісіп отырды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Жанар Байсемізова – тек қаламгер ғана емес, қоғам қайраткері ретінде де танылды. Ол қоғамдық мәселелерге бейжай қарамай, өз көзқарасын ашық білдіріп отырды. Әсіресе ұлттық тіл, мәдениет, әйелдердің қоғамдағы орны сияқты тақырыптарда батыл пікірлер айтты.
Оның саяси көзқарастары демократиялық құндылықтарға негізделді. Ол қоғамда әділдік, теңдік және еркіндікті жоғары бағалады. Журналист ретінде ол әрқашан шындықты айтуға тырысып, цензураға қарсы тұрды.
Жанардың қоғамдық қызметі оның мақалаларынан бөлек, түрлі пікірталастарға, теледидар бағдарламаларына қатысуынан да көрінді. Ол әрқашан өз ойын дәлелмен жеткізіп, халықтың мүддесін қорғауды басты мақсат етті.
Сонымен қатар, ол әйелдер құқығы мәселесінде ерекше белсенді болды. Қазақ қоғамында әйелдің рөлі әрқашан маңызды болғанымен, кейде оларды шектейтін көзқарастар да кездеседі. Жанар осыған қарсы шығып, әйелдердің саясатта, ғылымда, өнерде еркін дамуына қолдау көрсетті.
Жеке өмірі
Жанар Байсемізованың жеке өмірі оның шығармашылық жолымен қатар жүрген үлкен мектеп болды. Ол отбасы құндылықтарын жоғары бағалап, әрқашан жақындарына қамқорлық танытты. Журналистика сияқты жауапкершілігі мол салада жұмыс істегеніне қарамастан, ол ана, жар ретіндегі міндетін де абыроймен атқарды.
Жанардың отбасында әрқашан сүйіспеншілік пен түсіністік басым болды. Ол өз балаларына білімнің, адалдықтың және еңбектің маңызын үйретті. Жеке өмірінде ол сабырлы, мейірімді жан ретінде есте қалды.
Дегенмен, кәсіби жолының күрделілігі оның өміріне оңай соқпады. Журналистік қызмет көбіне уақытты көп алып, жеке өміріне әсер етті. Бірақ Жанар әрқашан тепе-теңдік сақтап, отбасы мен жұмыс арасындағы үйлесімділікті таба білді.
Мұрасы мен маңызы
Жанар Байсемізованың мұрасы – оның қаламынан туған еңбектерінде. Ол көтерген тақырыптар бүгінгі күні де өзекті. Оның мақалалары арқылы біз 1980–2000 жылдардағы қазақ қоғамының әлеуметтік бейнесін көреміз.
Оның ең басты мұрасы – жас журналистерге қалдырған өнегесі. Ол әрқашан жастарды қолдап, оларға жол көрсетіп отырды. Оның журналистикадағы әділдігі мен табандылығы кейінгі буынға үлгі болды.
Жанардың еңбектері тек журналистика саласында ғана емес, жалпы ұлттық руханиятта да маңызды орын алады. Ол халықтың шынайы үні болды, ал оның еңбектері әділдік пен адалдықтың символына айналды.
