Желтуханы қалай кетіруге болады – тиімді жолдары мен кеңестері
Адам ағзасында кейде түрлі себептермен терінің, көздің ақ қабығының және шырышты қабықтардың сарғаюы байқалады. Бұл жағдай бауырдың немесе өт жолдарының бұзылыстарына байланысты пайда болады және оны медицинада сарғаю деп атайды. Көпшілік оны желтуха деп біледі.
Сарғаю — жеке диагноз емес, ол басқа аурулардың белгісі болуы мүмкін. Сондықтан бұл жағдайды елемеуге болмайды. Уақтылы анықтап, дұрыс ем қолдану — саулықтың кепілі. Ендеше, желтуха белгілері пайда болғанда не істеу керек, оны қалай жеңілдетуге болады және толықтай қалай кетіруге болады? Осы сұрақтарға толығырақ тоқталайық.
Сарғаюдың негізгі себептері
Сарғаю ағзадағы билирубин деңгейінің көтерілуінен пайда болады. Билирубин — бұл бауырда өңделетін сары пигмент. Ол көбінесе келесі жағдайларда ағзада жиналады:
- Вирусты гепатиттер (А, В, С және т.б.)
- Бауыр циррозы
- Өт жолдарының бітелуі немесе тас байлануы
- Тұқым қуалайтын ферменттік бұзылыстар
- Жаңа туған нәрестелердегі физиологиялық сарғаю
- Улану немесе дәрі-дәрмекке аллергиялық реакция
Себебіне байланысты емдеу тәсілдері де әртүрлі болуы мүмкін. Сондықтан ең алдымен дұрыс диагноз қою маңызды.
Белгілері қандай?
Желтуха кезінде байқалатын жалпы белгілер мыналар:
- Терінің және көздің ақ қабығының сарғаюы
- Шаршағыштық, әлсіздік
- Құсу, жүрек айну
- Несептің күңгірттенуі
- Іштің оң жақ қабырғасының астында ауырсыну
- Нәжістің түсінің ағаруы
Бұл белгілерді байқасаңыз, дәрігерге жүгіну — ең алғашқы қадам болуы тиіс. Үй жағдайында өздігінен ем жасау қауіпті болуы мүмкін.
Желтуханы кетіру жолдары
Емнің түрі аурудың себебіне байланысты таңдалады. Бірақ жалпы ұсынылатын бірнеше тәсілді бөліп айтуға болады:
1. Медицина көмегіне жүгіну
Бірінші және ең маңызды қадам — дәрігерге қаралу. Дәрігер толық тексеру жүргізіп, бауыр және қан анализдерін, УДЗ немесе басқа да зерттеулер тағайындайды. Егер гепатит анықталса — арнайы вирусқа қарсы ем жүргізіледі. Өт жолдарында тас болса — кейде хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін.
2. Диета сақтау
Сарғаю кезінде бауырды қорғау өте маңызды. Сол себепті майлы, қуырылған, ащы, тұзды тағамдардан бас тарту қажет. Оның орнына:
- Қайнатылған немесе буға піскен тағамдар
- Көкөністер мен жемістер (әсіресе қызылша, сәбіз, асқабақ)
- Жеңіл сорпалар мен ботқалар
- Мейлінше таза су, шөп шайлар
Кофе, алкоголь және газдалған сусындарды толықтай алып тастау керек.
3. Дәстүрлі ем тәсілдері
Халық медицинасында бауырға пайдалы саналатын бірнеше шөптер бар:
- Қырықбуын (расторопша) — бауырды тазартуға көмектеседі
- Жөке гүлі, жалбыз, түймедақ — қабынуға қарсы әсер береді
- Қызылша шырыны немесе қайнатпасы — өт айдауға септігін тигізеді
Бірақ шөптерді қабылдамас бұрын дәрігермен кеңескен дұрыс, себебі кей жағдайларда олар қарсы көрсетілімге ие болуы мүмкін.
4. Дене белсенділігі мен тынығу
Орташа дене белсенділігі бауыр мен зат алмасуын жақсартады, бірақ шаршатпайтын, жеңіл жаттығулар болғаны абзал. Сонымен қатар толыққанды ұйқы мен жүйкені тыныш ұстау да емнің әсерін күшейтеді.
5. Медициналық бақылау
Сарғаюдың беті қайтқан соң да, ауруды бақылауда ұстау маңызды. Әр 3–6 ай сайын тексеріліп тұру бауырдың саулығын сақтауға көмектеседі.
Бала кезіндегі сарғаю
Жаңа туған сәбилерде желтуха жиі кездеседі және оны физиологиялық сарғаю деп атайды. Бұл жағдайда:
- Баланы жиі емізу билирубиннің шығуын тездетеді
- Кейде арнайы фототерапия қажет болады
- Егер белгілер ұзаққа созылса немесе күшейсе, міндетті түрде педиатр тексеруі қажет
