Жер сілкінісі кезінде не істеу керек: қауіпсіздік шаралары
Жер сілкінісі – бұл табиғат апаттарының ішінде ең қауіптілерінің бірі. Оның күтпеген жерден болуы, үлкен масштабты қиратулары мен адам өміріне төнетін қауіптері халықтың сақтық шараларын жетік білуін талап етеді. Қазақстан – сейсмикалық белсенді аймақтардың бірі, сондықтан жер сілкінісі кезінде дұрыс әрекет етуді білу әрбір азамат үшін маңызды.
Жер сілкінісінің тарихи және мәдени маңызы
Қазақстан аумағында ежелден бері жер сілкіністері тіркеліп келеді. Әсіресе Алматы аймағы сейсмикалық белсенділігімен танымал. ХХ ғасырдың басында болған Алматыдағы жойқын жер сілкіністері халықтың есінде мәңгі сақталған. Бұл оқиғалар қауіпсіздік шараларын дамыту мен төтенше жағдайларға дайындықтың маңыздылығын көрсетті.
Халық арасында жер сілкінісіне қатысты нанымдар да кездеседі. Қазақ дәстүрінде жер сілкінісін табиғаттың қаһары ретінде қабылдап, мұндай жағдайларда сабыр сақтауға және бір-біріне көмек көрсетуге баса мән берілген. Бұл мәдени ерекшелік қазіргі таңда да өзекті.
Жер сілкінісі кезінде не істеу керек?
Жер сілкінісі басталған кезде адамдардың үрейленіп, дұрыс шешім қабылдай алмауы жағдайды одан әрі қиындатады. Сондықтан төменде келтірілген ережелерді білу және жаттап алу қажет:
1. Ішкі қауіпсіздікті сақтау:
- Жер сілкінісі кезінде ғимараттың ішінде болсаңыз, берік орын табыңыз. Бұл орын – есік жақтаулары, мықты үстелдер немесе қабырғалар болуы мүмкін.
- Терезелер мен ауыр жиһаздардан алыс болыңыз. Олар құлап, жарақат әкелуі мүмкін.
- Бас пен мойынды қолмен немесе жастықпен қорғаңыз.
2. Ашу жағдайында сыртта болу:
- Егер ашық далада болсаңыз, ғимараттар мен электр желілерінен қашықта болыңыз.
- Ауыр заттардың құлау қаупі бар жерлерден аулақ болыңыз.
3. Көлікте болсаңыз:
- Жер сілкінісі кезінде көлікті дереу тоқтатып, қауіпті аумақтардан (көпірлер, туннельдер) алыс тұрыңыз.
- Көлікте қалып, сыртқа шықпау – ең қауіпсіз шешім.
4. Көмек көрсету және байланыс:
- Жер сілкінісі тоқтағаннан кейін, жарақат алған адамдарға көмек көрсетіңіз. Егер қажетті медициналық біліміңіз болмаса, мамандарды күтіңіз.
- Байланыс құралдарын тек шұғыл жағдайларда пайдаланыңыз. Бұл байланыс желісінің жүктемесін азайтуға көмектеседі.
Жер сілкінісіне дайындықтың маңызы
Жер сілкінісі кезінде не істеу керек деген сұрақтың жауабын білу үшін алдын ала дайындық жүргізу өте маңызды. Дайындық шараларының ішінде:
- Төтенше жағдайларға арналған жинақ жасау. Оның ішінде: су, азық-түлік, дәрі-дәрмек, фонарь және батареялар болуы тиіс.
- Үйдегі жиһаздарды бекіту. Ауыр заттарды тұрақты орындарға орналастыру қажет.
- Отбасы мүшелеріне жер сілкінісі кезінде не істеу керектігін үйрету.
Қазақстандағы сейсмикалық қауіпсіздік
Қазақстанның сейсмикалық белсенділігі жоғары аймақтарында арнайы сейсмологиялық станциялар жұмыс істейді. Олар жер асты қозғалыстарын бақылап, халықты алдын ала ескертуге тырысады. Дегенмен, жер сілкінісін болжау әрдайым мүмкін болмағандықтан, азаматтардың жеке дайындықтары мен қауіпсіздік шараларын білуі аса маңызды.
Қорытынды
Жер сілкінісі кезіндегі дұрыс әрекеттер – өмірді сақтап қалудың басты кілті. Жер сілкінісі кезінде не істеу керек деген сұраққа жауап ретінде айтылған шараларды әр адам білуі және күнделікті өмірінде қолдана білуі тиіс. Табиғат апатына қарсы күресте бірлік пен дайындық – ең тиімді құралдар.
Қазақстанның сейсмикалық ерекшеліктерін ескере отырып, әрбір азамат қауіпсіздікке жауапкершілікпен қарап, өз өмірін және айналасындағылардың өмірін қорғауға дайын болуы қажет. Өміріңізді және жақындарыңызды сақтау үшін қауіпсіздік ережелерін әрдайым есте сақтаңыз!
