Ликург деген кім? Спарта заңдарын реформалаушы
Ликург деген кім? Тарихи тұлғаның маңызы мен ерекшеліктері
Ликург — көне Грекияның атақты реформаторы, әсіресе Спарта қаласы мен оның басқару жүйесінде маңызды орын алған тұлға. Тарихтағы ең ықпалды заңгерлер мен мемлекет қайраткерлерінің бірі ретінде Ликургтың есімі оның Спартадағы басқару жүйесін түбегейлі өзгертуімен танымал болды. Осы мақалада “ликург деген кім” деген сұраққа жауап іздейміз және оның тарихи рөлі мен мәдени ықпалына тереңірек үңілетін боламыз.
Ликург және Спарта мәдениеті
Спарта мәдениеті мен тарихында Ликургтың алатын орны ерекше. Спарта мемлекеті Ежелгі Грекиядағы ең күшті әскери және саяси құрылымдардың бірі болды. Ликург осы Спартаның заң жүйесін жетілдіру мен басқару құрылымын бекіту үшін маңызды реформалар жасады. Ликургтың реформалары халықтың тыныштығын сақтап, ұлттың қорғаныс қабілетін күшейтуге бағытталған болатын.
Ликургтың реформаларының ерекшелігі – оның әлеуметтік теңдікті сақтауға және әскери тәртіпті нығайтуға бағытталған саясатында болды. Ол байлық пен билікке қол жеткізу үшін ұрыс-жанжалдарға орын бермей, бүкіл халықты біртұтас қауым ретінде біріктіруге тырысты. Ликургтың енгізген заңдары Спартаның ерекше әскери құрылымын қалыптастырды, бұл жүйеде әскери міндет халықтың негізгі мақсаты саналды.
Ликургтың заң жүйесі: «Великая Ретора»
Спарта қоғамында «Великая Ретора» деп аталатын заң жүйесі үлкен рөл атқарды. Бұл жүйе бойынша, әрбір адам қоғамда бірдей құқықтарға ие болды және байлық тепе-теңдікке келтірілді. Яғни, байлықтың белгілі бір адам қолында шоғырлануына жол берілмеді. Сонымен қатар, Ликургтың заңы бойынша, мүлік жекеменшікке тиесілі болмады, халық арасында тең бөлу ұстанымы қатаң сақталды. Ликургтың осы жүйесі Спарта қоғамының бүкіләлемге теңдессіз қуатты әскери мемлекетке айналуына жол ашты.
“Ликург деген кім” деген сұраққа жауап бере отырып, оның тек заңгер немесе саясаткер болмағанын түсіну маңызды. Ол – ұлтқа күш, теңдік, және бірлік әкелген тұлға. Оның заңдары Спартаның тұрақты әскери мемлекет ретінде тарих сахнасында ұзақ уақыт бойы тұруына мүмкіндік берді. Мысалы, Спарта ерлерінің әскери дайындық деңгейі жоғары, күнделікті өмірде қарапайым өмір сүруі талап етілді. Бұл — Ликург енгізген талаптардың бір бөлігі ғана.
Ликургтың мұрасы және қазіргі маңызы
Көптеген ғалымдар мен тарихшылар Ликургтың шынайы өмірде бар болғанына күмәнданса да, оның есімі Спарта тарихында үлкен рөл атқарады. Әр түрлі тарихи жазбалар Ликургты аңызға айналдырғанымен, оның реформалары Спарта қоғамының өзіндік мәдениеті мен ұстанымдарын түсіну үшін маңызды үлгі болып табылады.
Қазіргі уақытта «ликург деген кім» деген сұрақ тек тарихты зерттеушілерге ғана емес, саясаткерлерге, қоғамды өзгертуді қалайтын адамдарға да қызықты. Ликургтың мемлекеттік құрылым мен теңдікке, әділдікке негізделген саясаты бүгінгі қоғамда да өзекті болып отыр. Ликургтың Спартаға енгізген заңдары әлеуметтік әділдік пен күшті қоғамды құруға бағытталған болатын, бұл ұстанымдар бүгінгі демократия мен теңдік құндылықтарының бастауы ретінде қарастырылуы мүмкін.
Қорытынды
Ликург — көне Спартаның саяси құрылымын түбегейлі өзгертіп, қоғамның тұрақты дамуын қамтамасыз еткен аңызға айналған тұлға. Оның реформалары, әсіресе «Великая Ретора», Спарта қоғамының ішкі тұрақтылығын сақтау мен біртұтас қоғамды құруға бағытталған болатын. Осы арқылы ол тарихта өшпес із қалдырды. “Ликург деген кім” деген сұраққа толық жауап бере отырып, оның реформаларының бүгінгі заманға дейінгі әсерін байқай аламыз.
