Арызды қалай дұрыс жазуға болады?
Арыз – ресми хат түріндегі құжат, оны жазу арқылы азаматтар өз құқықтарын қорғап, мәселелерін шешуге немесе белгілі бір өтінішті жеткізуге тырысады. Әрбір адам арыз жазудың негізгі талаптарын біліп, оны дұрыс рәсімдеу жолдарын меңгеруі маңызды. Бұл мақалада біз арызды қалай жазады деген сұраққа жауап беріп, оның құрылымын, мазмұнын және ерекше назар аударылатын тұстарын талдаймыз.
Арыздың маңызы және қолдану салалары
Арыз көбінесе мынадай жағдайларда жазылады:
- Мекемеге немесе ұйымға өтініш білдіру үшін.
- Шағым немесе ұсыныс айту мақсатында.
- Құқықтық мәселелерді шешу барысында.
- Ресми құжаттарды рәсімдеу үшін.
Мысалы, егер сізге жұмыс орныңызда қандай да бір әділетсіздік көрсетілсе, арыз жазу арқылы басшылықтың назарын аудара аласыз. Сол сияқты, мемлекеттік мекемелерге өтініш беру немесе жеке мәселелер бойынша сұрау салу кезінде де арыз жазу қажет.
Арыздың құрылымы
Арыз жазу барысында оның белгілі бір құрылымдық тәртібін сақтау керек. Әрбір бөлімнің өз маңызы бар және олардың дұрыс орналасуы құжаттың ресмилігін қамтамасыз етеді.
- Құжаттың жоғарғы жағы:
Арыз қай мекемеге немесе лауазымды тұлғаға арналғанын көрсету керек. Мысалы:- Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне
- Алматы қаласы әкімінің кеңсесіне
- Тегі, аты, әкесінің аты
- Мекенжайы және байланыс деректері
- Арыздың тақырыбы:
Арыздың мазмұнын бір сөйлеммен қысқаша сипаттайтын тақырып жазылады. Мысалы:- «Қызмет орнында жалақыны төлеу мәселесі туралы»
- «Көрші аумақтағы шу туралы шағым»
- Негізгі бөлім:
Мұнда мәселенің мәні нақты әрі түсінікті етіп баяндалады. Арыз жазу кезінде келесі сұрақтарға жауап беруді ұмытпаңыз:- Қандай мәселе туындады?
- Ол мәселе қашан және қалай болды?
- Қандай шешім күтесіз?
«Мен, Әбілқайырұлы Дархан, Алматы қаласы Алмалы ауданы, Жібек жолы көшесі, 45 үй тұрғыны ретінде сізге жүгінемін. Біздің ауданда соңғы айларда тұрғын үйлерге көрші орналасқан өндіріс цехынан қатты шу келеді. Бұл жағдай біздің тыныштыққа құқымызды бұзады. Осы мәселені қарастыруды өтінемін.» - Қорытынды:
Мәселенің шешімін сұраңыз және нақты ұсыныстарыңызды айтыңыз.
Мысалы:
«Осы жағдайды тексеріп, қажетті шаралар қабылдауыңызды сұраймын. Жауапты көрсетілген мекенжай бойынша күтемін.» - Қолыңыз және датасы:
Құжаттың соңында қол қою және жазылған күнді көрсету маңызды.
Арыз жазудағы негізгі ережелер
Арызды дұрыс рәсімдеу үшін келесі қағидаларға назар аударыңыз:
- Қысқа әрі нақты жазыңыз: Арыздың мазмұны түсінікті және қысқа болуы қажет. Ұзақ сөйлемдер мен артық сөздерден аулақ болыңыз.
- Ресми стильді сақтаңыз: Эмоцияға берілмей, сыпайы әрі іскерлік тонда жазыңыз.
- Құжаттың форматын сақтаңыз: Арыз таза қағазға жазылып немесе басылып шығуы тиіс. Қолтаңба мен дата қойылуы міндетті.
- Мазмұнды дәлелдеңіз: Егер бар болса, жағдайды растайтын құжаттарды қосымша тіркеңіз (суреттер, куәліктер, анықтамалар).
Жиі кездесетін қателіктер
Арыз жазу барысында көптеген адамдар келесі қателіктерге жол береді:
- Тақырыптың болмауы немесе нақты көрсетілмеуі.
- Мәселенің толық баяндалмауы.
- Ресми емес, орынсыз сөз тіркестерін қолдану.
- Қолтаңба мен күннің қойылмауы.
- Құжаттың көшірмелерін сақтамау.
Осындай қателіктерден аулақ болу үшін арыз жазу алдында оның мазмұнын мұқият тексеріп, қажет болса, мамандардан кеңес алыңыз.
Арызды қайда және қалай тапсыру керек?
Арызды тиісті мекемеге немесе тұлғаға жеткізудің бірнеше жолы бар:
- Қолма-қол тапсыру:
Арызды мекеме кеңсесіне барып тапсырып, қабылдағаны туралы мөр басылған құжат көшірмесін алыңыз. - Пошта арқылы жіберу:
Арызды хат ретінде жібергенде, оны тіркелген (регистрленген) хатпен жіберу ұсынылады. - Электронды түрде жіберу:
Қазіргі таңда мемлекеттік қызметтердің көпшілігі электронды порталдар арқылы арыз қабылдайды. Мысалы, egov.kz порталы арқылы өтініш жіберуге болады.
Қорытынды
Арыз жазу – әрбір азаматтың құқықтарын қорғаудағы маңызды құрал. Арызды қалай жазады деген сұрақтың жауабын біліп, оның құрылымын және мазмұнын дұрыс құрастыра алу әр адамның құқығын қорғауға көмектеседі. Ең бастысы, құжатты ресми форматта жазып, нақты деректермен және дәлелдермен бекіту қажет.
