Blog

Бастырылып қалу: Себептері мен Шешімдері

Бастырылып қалу – көп адамдар бастан кешірген, бірақ түсіндіру қиын құбылыс. Бұл құбылыс жиі түнде, ұйқы кезінде орын алады және адам өзін қозғала алмайтындай сезінеді. Бұл жағдайдың негізінде физиологиялық және психологиялық факторлар жатыр. Осы мақалада біз бастырылып қалғанда не істеу керек, оның себептері мен алдын алу жолдары туралы толық ақпарат береміз.


Бастырылып қалудың себептері

Бастырылып қалудың негізгі себебі – ұйқының әртүрлі кезеңдерінің дұрыс орын алмауы. Ұйқы екі кезеңге бөлінеді: жылдам көз қозғалысы (REM) және жылдам емес көз қозғалысы (NREM). REM кезеңінде дене бұлшық еттері босаңсып, қозғалыссыз қалады. Егер адам осы кезеңнен кенет оянса, бірақ ми толық «ояту» сигналын жібермесе, бастырылып қалу жағдайы орын алады.

Негізгі себептері:

  • Ұйқының жетіспеушілігі немесе сапасыз ұйқы;
  • Көп стресстік жағдайлар;
  • Жүйке жүйесінің шаршауы;
  • Төсектегі ыңғайсыздық немесе дұрыс жатпау;
  • Ұйқының бұзылуы (мысалы, нарколепсия).

Бастырылып қалғанда не сезіледі?

Бастырылып қалу кезінде адам келесі сезімдерді бастан кешуі мүмкін:

  • Дене қозғалыссыз болып, өзін толық бақылаудан айырылғандай сезіну;
  • Тыныс алудың қиындауы немесе ауа жетпегендей болу;
  • Қорқынышты бейнелерді көру немесе дыбыстарды есту (галлюцинациялар);
  • Жан-жағында біреудің бар екенін сезіну.

Бұл жағдай кейде бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін созылады. Дегенмен, бұл физиологиялық тұрғыдан қауіпті емес.


Бастырылып қалғанда не істеу керек?

Бастырылып қалу кезінде ең бастысы – сабырлық сақтау. Қорқыныш сезімі жағдайды ушықтыруы мүмкін. Міне, мұндай жағдайда көмектесетін бірнеше қарапайым әдіс:

  1. Денеңізді босаңсытуға тырысыңыз. Бұл жағдайда денеңізді қимылдату қиын болса да, ақырын ғана саусақтарыңызды немесе аяқтарыңызды қозғалтуға әрекет жасаңыз. Бұл миға сигнал жіберіп, денеңізді «оята» бастайды.
  2. Тынысыңызды бақылаңыз. Терең және бірқалыпты тыныс алыңыз. Қысқа әрі жиі тыныс алу қорқынышты арттырып, жағдайды нашарлатуы мүмкін.
  3. Көздеріңізді ашуға тырысыңыз. Егер көздеріңізді ашу мүмкін болса, бөлмені қарап, назарды басқа нәрсеге аударыңыз.
  4. Ойыңызды басқа жаққа бұрыңыз. Қорқыныш пен галлюцинациядан құтылу үшін позитивті ойларға назар аударыңыз немесе таныс дұғаны айтып көріңіз.
  5. Көмекке шақырыңыз. Егер біреумен бір бөлмеде болсаңыз, оларды көмекке шақыруға тырысыңыз. Бұл дауыстық байланыс арқылы миға сигнал беруге көмектеседі.

Алдын алу жолдары

Бастырылып қалу жағдайының қайталанбауы үшін күнделікті өмір салтыңызды жақсартып, ұйқы сапасын арттыру маңызды.

Мынадай шараларды қолданыңыз:

  1. Ұйқы тәртібін қалыптастырыңыз. Күн сайын бір уақытта ұйықтап, бір уақытта тұруға дағдыланыңыз.
  2. Стресті азайтыңыз. Миды тыныштандыратын әдістерді пайдаланыңыз: медитация, йога, тыныс алу жаттығулары.
  3. Физикалық белсенділік. Күні бойы дене белсенділігін арттыру, кешке дейінгі энергияны азайтып, жақсы ұйықтауға көмектеседі.
  4. Төсек-орынды реттеңіз. Ұйқыңызға ыңғайлы төсек пен жастық таңдаңыз. Бөлме тым жарық немесе шуылы көп болмауы тиіс.
  5. Кофеин мен алкогольді шектеу. Бұл заттар ұйқының сапасын төмендетеді.

Қашан дәрігерге жүгіну керек?

Кей жағдайларда бастырылып қалу тұрақты түрде қайталанып, адамның өмір сапасын төмендетуі мүмкін. Мұндайда дәрігерге жүгіну қажет.

Мынадай жағдайларда маманға қаралыңыз:

  • Егер бастырылып қалу аптасына бірнеше рет қайталанса;
  • Галлюцинациялар ұзаққа созылып, қорқыныш сезімін күшейтсе;
  • Ұйқының бұзылуы жалпы денсаулығыңызға әсер етіп жатса.

Дәрігер сізге арнайы диагностика жүргізіп, қажетті ем тағайындайды. Кейде бұл когнитивті терапия немесе ұйқы режимін түзетуге бағытталған емдеу болуы мүмкін.


Психологиялық аспектілер

Кей адамдар бастырылып қалу кезінде көрген галлюцинацияларды немесе дыбыстарды мистикалық белгілермен байланыстырады. Шын мәнінде, бұл ми мен ұйқы арасындағы байланыс бұзылуының нәтижесі. Бұл жағдайдың ешқандай мистикалық немесе паранормальды түсіндірмесі жоқ екенін білу маңызды.

Психологиялық тұрғыдан, бастырылып қалуды қабылдауды өзгерту және оны қалыпты физиологиялық құбылыс ретінде түсіну қорқынышты азайтуға көмектеседі.


Қорытынды

Бастырылып қалғанда не істеу керек деген сұрақтың жауабы қарапайым: сабырлық сақтау, денені бақылауға тырысу және жағдайды түсіну. Бұл құбылыс қауіпті емес екенін білу – оның салдарынан туындайтын қорқынышты жеңудің басты жолы. Алдын алу шараларын орындап, ұйқы режимін жақсартыңыз. Егер жағдай қайталанса, маманның көмегіне жүгінуден қорықпаңыз.

Related Articles

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button