Дефектолог деген кім? Ерекше балаларға арналған мамандықтың маңызы

Дефектология – бұл ерекше қабілеттері бар балалармен және ересектермен жұмыс істейтін ғылым саласы, ал дефектолог – осы саланың маманы. Дефектологтар ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға психологиялық-педагогикалық көмек көрсетіп, олардың қоғамға бейімделуіне көмектеседі. Бүгінде бұл мамандықтың маңызы артып, сұраныс жоғары болуда.

Дефектологияның тарихи және мәдени дамуы

Дефектолог деген кім? Дефектолог – балалар мен ересектердің психофизикалық ерекшеліктерін ескеріп, оларға арнайы қолдау көрсететін маман. Бұл мамандық ХХ ғасырдың ортасында пайда болғанымен, оның тарихи тамыры тереңге кетеді. Көптеген мәдениеттерде ерекше балаларға деген көзқарас әртүрлі болған. Кейбір қоғамдарда оларды ерекше қолдап, дәріптесе, енді біреулер оларға басқаша қарайтын болған. Уақыт өте келе ғылымның дамуы арқасында дефектология саласы қалыптасып, оның негізгі мақсаттары мен міндеттері анықталды.

Дефектологтың негізгі міндеттері

Дефектологтар арнайы бағдарламалар құрып, балалардың қажеттіліктеріне қарай бейімделген әдістемелерді қолданады. Олар мынандай негізгі міндеттерді орындайды:

• Диагностика жасау: Баланың ерекше қажеттіліктерін анықтау үшін түрлі тесттер мен диагностикалық әдістерді қолданады.
• Түзету жұмыстары: Баланың қабілеттерін дамыту үшін жеке бағдарлама құрады және түзету жұмыстарын жүргізеді.
• Ата-аналармен жұмыс: Ата-аналарға балаларына қалай көмектесуге болатындығы жөнінде кеңес береді және олардың сұрақтарына жауап береді.
• Бейімделу процесіне көмек: Ерекше балалардың қоғамға бейімделуіне, мектепке, балабақшаға немесе басқа қоғамдық орындарға үйренуіне көмектеседі.

Қазіргі заманғы дефектологияның ерекшеліктері

Қазіргі таңда дефектология дамудың жаңа деңгейіне жетті. Дефектолог деген кім деген сұраққа қазіргі көзқарас бұрынғыдан өзгеше. Дефектологтар тек балалармен ғана емес, ересектермен де жұмыс істей алады. Сонымен қатар, ерекше қабілеттері бар адамдардың қажеттіліктеріне бағытталған инклюзивті білім беру жүйесінің дамуы дефектологтардың рөлін айтарлықтай күшейтті. Олар білім беру мекемелерінде, оңалту орталықтарында, сондай-ақ жеке практикада жұмыс істейді.

Дефектологтар сөйлеу, есту, көру, зияткерлік немесе эмоционалдық дамуы бұзылған балаларға көмек көрсету үшін арнайы тәсілдерді қолданады. Мұндай мамандар түрлі әдістемелерді меңгеріп, баланың дамуына оң ықпал ететін бағдарламалар жасайды.

Қазақстандағы дефектологияның даму ерекшеліктері

Қазақстанда дефектология саласы соңғы жылдары үлкен даму үстінде. Елімізде инклюзивті білім беру жүйесі дамып келеді, бұл дефектолог мамандарға деген сұраныстың артуына әсер етуде. Дефектолог деген кім? деген сұрақты түсінуде қоғамдағы қабылдаудың да маңызы зор. Көптеген ата-аналар дефектологтардың көмегіне жүгініп, олардың балаларымен жұмыс істеуге мүмкіндік жасайды. Қазақстанның білім беру жүйесінде арнайы оқу бағдарламалары енгізіліп, дефектологтарға арналған оқыту курстары да қолға алынған.

Дефектолог болу үшін қандай қасиеттер қажет?

Бұл мамандық оңай емес, сондықтан дефектолог болғысы келетін адамға белгілі бір қасиеттер мен дағдылар қажет:

• Түсіністік пен шыдамдылық: Ерекше қажеттіліктері бар балалармен жұмыс істеу үлкен шыдамдылықты талап етеді.
• Эмпатия: Баланың сезімін түсіну, оны қолдау және жылы шыраймен қабылдау маңызды.
• Шығармашылық: Әр балаға арнайы әдістеме құрастыру қажет, сондықтан дефектолог әр түрлі әдістерді меңгеруі тиіс.
• Кәсіби білім: Жоғары оқу орнынан дефектология саласы бойынша білім алу және тәжірибе жинақтау маңызды.

Дефектология саласының болашағы

Дефектология саласы болашақта одан әрі дамып, жаңа технологиялар мен әдістер енгізілмек. Бұл мамандардың жұмысы ерекше қажеттіліктері бар адамдардың қоғамда өз орнын табуына және толыққанды өмір сүруіне ықпал ететін маңызды қызмет атқарады. Бүгінде көптеген елдерде дефектологтар қажетті мамандықтардың қатарында, өйткені әрбір адам қоғамға қажет екенін мойындайтын қоғамның қалыптасуы маңызды.

Қорыта айтқанда, дефектолог деген кім деген сұраққа жауап бере отырып, бұл мамандықтың маңыздылығын түсінеміз. Дефектологтар ерекше балаларға, мүмкіндігі шектеулі адамдарға үлкен көмек көрсетіп, олардың өмір сапасын жақсартуға зор үлес қосады.