Бүгінгі таңда тұрғын үй мәселесі көптеген қазақстандықтар үшін маңызды орын алады. Өз баспанасын сатып алу – әр адамның өміріндегі маңызды қадамдардың бірі. Алайда, үйдің құнының жоғары болуы ипотеканы жиі таңдау қажеттілігіне алып келеді. Бұл мақалада «ипотекаға қалай үй алуға болады» деген сұраққа жауап беріп, негізгі қадамдарды талқылаймыз.
Ипотека деген не?
Ипотека – бұл тұрғын үйді сатып алу үшін банктен несие алу тәсілі. Бұл жағдайда сатып алынатын үйдің өзі кепілдікке қойылады. Ипотеканың негізгі артықшылығы – бірден үлкен соманы жинамай-ақ, үйді иелену мүмкіндігі. Бірақ бұл процестің өзіне тән ерекшеліктері мен талаптары бар.
Ипотека алу үшін басты қадамдар
1. Жоспарлау және дайындық
Ипотекаға үй алу үшін алдымен қаржылық жағдайыңызды бағалауыңыз қажет. Мұнда мыналарды ескеріңіз:
- Тұрақты табыс көзі – банк сіздің ай сайынғы табысыңыздың тұрақтылығын тексереді.
- Бастапқы жарна – әдетте, үй құнының 10-30%-ын алдын ала төлеу қажет. Сондықтан бастапқы жарна жинауға назар аударыңыз.
- Несие тарихы – бұл сіздің қаржылық беделіңізді анықтайтын маңызды фактор.
2. Банктерді зерттеу
Қазақстанда ипотекалық несие ұсынатын көптеген банктер бар. Олардың әрқайсысының ұсыныстары, пайыздық мөлшерлемелері мен шарттары әртүрлі. Сол себепті, бірнеше банкті салыстырып, өзіңізге ең тиімдісін таңдаңыз.
3. Құжаттарды дайындау
Ипотека рәсімдеу үшін келесі құжаттарды дайындау қажет:
- Жеке куәлік;
- Жұмыс орнынан анықтама немесе табысыңызды дәлелдейтін құжат;
- Сатып алынатын жылжымайтын мүліктің құжаттары.
Ипотека рәсімдеу барысы
Ипотеканы рәсімдеу келесі қадамдардан тұрады:
1. Банкке өтініш беру
Өзіңіз таңдаған банкке барып, ипотекалық несиеге өтініш тапсырыңыз. Бұл кезеңде банк сіздің төлем қабілетіңізді тексереді және сізге ұсынылатын несие шарттарын анықтайды.
2. Сатып алынатын үйді таңдау
Ипотекаға арналған үйді мұқият таңдаңыз. Банктердің көпшілігі тек заң жүзінде тіркелген және құжаттары дұрыс жылжымайтын мүлікті қаржыландырады.
3. Шартқа қол қою
Барлық құжаттар дайын болғаннан кейін банкпен келісімшартқа қол қойылады. Бұл шартта несие сомасы, пайыздық мөлшерлеме, төлем кестесі және басқа да маңызды мәліметтер көрсетіледі.
4. Төлем жасау
Ипотеканы уақытында төлеу – сіздің қаржылық беделіңізді сақтаудың маңызды бөлігі. Ай сайынғы төлемдерді кешіктірмеу арқылы қосымша айыппұлдардан аулақ боласыз.
Ипотеканың артықшылықтары мен кемшіліктері
Артықшылықтары:
- Бірден толық сома жинамай-ақ үй сатып алу мүмкіндігі;
- Ұзақ мерзімге төлемдерді бөліп төлеу арқылы қаржылық ауыртпалықты азайту;
- Баспана мәселесін жылдам шешу.
Кемшіліктері:
- Жоғары пайыздық мөлшерлемелер;
- Несие мерзімі ішінде артық төлемнің көп болуы;
- Қаржылық қиындықтар туындағанда мүліктен айырылып қалу қаупі.
Мемлекеттік бағдарламалар
Қазақстанда «ипотекаға қалай үй алуға болады» деген сұрақты шешуге көмектесетін мемлекеттік бағдарламалар да бар. Мысалы:
- «Баспана Хит» бағдарламасы – бұл бағдарлама бойынша бастапқы жарна 20%-дан басталады, ал пайыздық мөлшерлеме нарықтық деңгейде белгіленеді.
- «7-20-25» бағдарламасы – 7% мөлшерлеме, 20% бастапқы жарна және 25 жылға дейінгі төлем мерзімі. Бұл жастар мен жас отбасылар үшін қолайлы нұсқа.
- Әлеуметтік тұрғын үй бағдарламалары – халықтың әлеуметтік осал топтарына арналады.
Қандай кеңестер пайдалы?
- Қаржылық сауаттылықты арттырыңыз.
Ипотекаға қатысты барлық шарттарды түсіну үшін қаржылық білім қажет. - Бюджетті жоспарлаңыз.
Ипотека төлемдерін уақытында жабу үшін өз шығындарыңызды қадағалаңыз. - Артық төлемдерді азайту үшін бастапқы жарнаны көбейтіңіз.
Бастапқы жарна қаншалықты көп болса, жалпы артық төлемдер соғұрлым аз болады. - Мүмкіндіктерді кеңінен қарастырыңыз.
Бір ғана банкті таңдаумен шектелмей, бірнеше ұсыныстарды салыстырыңыз.
Қорытынды
Ипотека – өз үйіне қол жеткізудің тиімді жолдарының бірі. Дұрыс жоспарлау, қаржылық сауаттылық және өз мүмкіндіктеріңізді дұрыс бағалау арқылы бұл процесті жеңілдетуге болады. «Ипотекаға қалай үй алуға болады» деген сұраққа нақты жауап беру үшін банктердің ұсыныстарын мұқият зерттеп, өзіңізге ең тиімді нұсқаны таңдаңыз.
