Шай қалдығы қалай аталады және оны тұрмыста қолдану жолдары

Шай – күнделікті тұрмысымыздың бір бөлшегіне айналған ұлттық сусын. Қара шай болсын, көк шай немесе түрлі хош иісті шайлар болсын – бәріміз оны сүйіп ішеміз. Алайда шайды ішіп болғаннан кейін кеседе немесе шәйнекте қалып қоятын қалдыққа назар аудара бермейміз. Ал сол қалдықтың пайдасы мен маңызы көпшілікке беймәлім.

Шай демдегеннен кейін оның жапырақтары мен үгітілген бөлшектері қалып қояды. Бұл – шайдың қалдығы. Қазақ тілінде бұл қалдық “шай сығындысы” деп аталады. Бұл сөз шайдан дәм мен иіс шыққаннан кейін қалған бөлікті білдіреді. Ол енді ішілмейді, бірақ тастап жіберуге асықпаңыз – себебі оның басқа да пайдалы қолдану жолдары бар.

1. Табиғи тыңайтқыш ретіндегі пайдасы

Шай сығындысы – органикалық зат. Демек, ол жерге сіңіп, топырақтың құнарын арттыра алады. Ауылшаруашылықта немесе үй өсімдіктерін баптауда бұл ерекше рөл атқарады:

• Топырақты жұмсартады
• Микроорганизмдерге қорек болады
• Ылғалды ұзақ сақтауға көмектеседі

Мысалы, гүл отырғызатын кезде гүлдің түбіне шай сығындысын қоссаңыз, өсімдік жақсы өседі. Бұл табиғи тыңайтқыш ретінде керемет балама.

2. Иіс сіңіргіш қасиеті

Шай қалдығының тағы бір керемет қасиеті – иісті сіңіріп, жағымсыз иісті кетіруі. Мысалы:

• Тоңазытқышта жағымсыз иіс бар ма? Кептірілген шай сығындысын бір ыдысқа салып, тоңазытқышқа қойыңыз.
• Аяқ киімнен иіс шыға ма? Шай қалдығын мақтаға орап, аяқ киім ішіне қойып қойыңыз.

Бұл – табиғи әрі зиянсыз тәсіл. Химиялық иіс сіңіргіштерге қарағанда экологиялық тұрғыдан анағұрлым қауіпсіз.

3. Тері мен денсаулыққа пайдасы

Көптеген косметикалық өнімдер шай сығындысына негізделген. Себебі шайдың құрамында:

• Антиоксиданттар
• Теріні тыныштандыратын қасиеттер
• Қабынуға қарсы заттар бар.

Мысалы, көздің ісінуін басу үшін, салқын шай қалдығын дәкеге орап, көзіңізге басуға болады. Бұл әдіс халық медицинасында жиі қолданылады. Сонымен қатар, бет терісін тазартып, ұсақ тесіктерді тарылтуға көмектеседі.

4. Тазалық құралдарына қосымша ретінде

Шай қалдығын кейбір тазалық құралдарына қосып қолдануға болады:

• Кір жуған кезде шай сығындысын қоссаңыз, киімдегі иістер жеңіл кетеді.
• Ыдыс жуған кезде шай сығындысы майды жақсы кетіреді.
• Еден жуғанда шай сығындысын суға қоссаңыз, еден жылтырап, жағымды иіс шығып тұрады.

Бұл – әрі үнемді, әрі экологиялық әдіс.

5. Қолөнер мен тұрмыста қолдану

Шай қалдығы:

• Мүсін, сабын, бетперде жасауға арналған табиғи бояу ретінде пайдаланылады.
• Киімді немесе қағазды бояуға, табиғи реңк беруге көмектеседі.
• Балаларға арналған экобұйымдар жасағанда да жиі қолданылады.

Мұндай тәсілдер шығармашылықты дамытып қана қоймай, қалдықты кәдеге жарату мәдениетін қалыптастырады.

6. Үй жануарларына көмегі

Егер үйде мысық немесе ит бар болса, олардың қоқыс жәшігіне шай қалдығын қосуға болады. Бұл:

• Иісті азайтады
• Қоқыстың ыдырауын жылдамдатады
• Антисептикалық әсер береді

Әрине, мөлшерін шамалап қолданған дұрыс. Себебі артық мөлшерде болғанда кері әсері болуы мүмкін.

7. Экология мен қалдықты азайту

Бүгінгі таңда қалдықты қайта өңдеу – өзекті мәселе. Шай сығындысы – органикалық қалдық, оны қайта қолдану арқылы:

• Табиғатты ластамауға үлес қосамыз
• Қоқысты азайтамыз
• Тұрмыста тиімді пайдаланамыз

Мысалы, шай сығындысынан компост жасап, бақшада пайдалануға болады. Бұл – экологиялық таза, әрі тиімді тәсіл.