Түсініктемені қалай дұрыс жазу керек – кеңестер мен әдістер
Түсініктеме жазу – бұл ақпарат беру, идеяны жеткізу немесе пікір білдіру тәсілі ретінде маңызды жазбаша дағды. Көптеген жағдайда, түсініктеме – мәтіннің мәнін ашуға, оны тереңірек түсінуге немесе оқырманға қажетті қосымша ақпарат беруге бағытталады. Бұл мақалада түсініктеме жазудың негізгі қағидалары, оның құрылымы мен маңызды ерекшеліктері туралы сөз қозғаймыз.
Түсініктеме деген не?
Түсініктеме – белгілі бір мәтінге, оқиғаға немесе құбылысқа қатысты қысқа әрі нақты ақпарат беру процесі. Түсініктеме беру арқылы автор оқырманға өз ойын түсіндіреді, қосымша мәліметтермен бөліседі немесе белгілі бір көзқарасын білдіреді. “.түсініктемені қалай жазады” деген сұраққа жауап беру үшін оның құрылымдық негіздерін түсіну маңызды.
Түсініктеме жазудың негізгі қағидалары
- Қысқалық және нақтылық
Түсініктеме жазғанда ең маңыздысы – қысқалық пен нақтылық. Күрделі терминдер мен ұзақ сөйлемдерді қолдану оқырманға түсініксіз болуы мүмкін. Сол себепті қарапайым әрі нақты сөздерді пайдаланыңыз. - Мақсатты түсіну
Алдымен, түсініктеме берудің мақсатын анықтап алыңыз. Бұл – түсіндіру ме, пікір білдіру ме, әлде ақпарат беру ме? “.түсініктемені қалай жазады” дегенді дұрыс түсіну үшін осы мақсатты нақты анықтау керек. - Аудиторияны ескеру
Оқырманның білім деңгейі мен қызығушылықтарын ескеріңіз. Егер аудиторияңыз кәсіби адамдардан тұрса, салалық терминдерді қолдануға болады. Ал жалпы аудитория үшін қарапайым тілде жазған дұрыс. - Мәтінге немесе оқиғаға байланысты болу
Түсініктеме ешқашан негізгі мәтіннен ауытқымауы керек. Автор негізгі идеяны қолдап, оны тереңдете түсуі қажет.
Түсініктеме жазу барысында жиі жіберілетін қателіктер
Түсініктеме жазу оңай сияқты көрінгенімен, кейде кейбір авторлар жиі қателіктер жібереді. Мысалы:
- Артық ақпарат беру: Көптеген түсініктемелер тым ұзақ болады. Бұл оқырманды шаршатып, негізгі ойдан алыстатады.
- Түсініксіздік: Тым күрделі сөздер немесе терминдер түсініктеменің мәнін төмендетеді.
- Құрылымсыздық: Түсініктеме ретсіз жазылса, оқырман оны түсінбеуі мүмкін.
Түсініктеме жазудың құрылымы
Түсініктемелердің жақсы құрылымы әрдайым бірнеше негізгі бөліктерден тұрады:
- Кіріспе бөлік: Бұл бөлімде түсініктеме не туралы екені қысқаша баяндалады. Оқырманға мәтіннің жалпы мақсатын түсіндіріп өтіңіз.
- Негізгі мазмұн: Мұнда негізгі ойлар толық ашылады. Егер бұл ғылыми түсініктеме болса, дәлелдер мен дәйексөздер келтіріледі. Ал егер ол пікір білдіру болса, нақты мысалдар қосыңыз.
- Қорытынды: Қысқаша нәтиже жасап, негізгі ойды қайтадан баса көрсетіңіз. Бұл оқырманның назарына түсініктеменің басты мәнін сақтауға көмектеседі.
Түсініктеме жазу әдістері
- Дәлелдер келтіру
Түсініктемеде белгілі бір фактілер мен деректер келтіру оның сенімділігін арттырады. Мысалы, ғылыми зерттеулер немесе ресми статистиканы қолдану оқырманды сендіре түседі. - Мысалдармен толықтыру
Оқырман мәтінді жақсы түсіну үшін шынайы мысалдар келтіру маңызды. Бұл түсініктеменің практикалық мәнін көрсетеді. - Қарапайым тіл қолдану
Күрделі сөйлемдер мен терминологиядан аулақ болыңыз. Оқырманға сіздің идеяңызды оңай түсінуге мүмкіндік беріңіз.
Түсініктеме жазу кезінде есте сақтау керек маңызды кеңестер
- Тақырыпты зерттеңіз: Мәтіннің немесе оқиғаның мәнін толық түсіну үшін алдын ала зерттеу жасаңыз.
- Қысқаша болыңыз: Ұзақ түсініктеме берудің қажеті жоқ. Ең маңызды ойларды қысқа әрі нақты жеткізіңіз.
- Сын тұрғысынан қараңыз: Түсініктемені жазып болған соң, оны қайта оқып шығып, қажетсіз сөйлемдерді алып тастаңыз.
Қорытынды
Түсініктеме жазу – бұл тек мәтінді түсіндіру ғана емес, сонымен бірге оқырманға нақты және қажетті ақпарат беру процесі. “.түсініктемені қалай жазады” деген сұраққа жауап іздегендер үшін жоғарыда келтірілген кеңестер маңызды бағыт береді. Ең бастысы, қысқалық, нақтылық және мақсатқа жету қағидаларын сақтауды ұмытпаңыз. Түсініктеме жазу дағдыларын дамыта отырып, сіз кез келген мәтінді оқырманға оңай және түсінікті етіп жеткізе аласыз.
