Таудың ең биік нүктесі – Эверест шыңы
Табиғаттың ең таңғажайып құбылыстарының бірі — таулар. Олардың биіктігі, құрылымы және табиғаты әртүрлі болады. Әлемдегі ең биік нүктені анықтау – география мен альпинизмде аса маңызды сұрақтардың бірі. Таудың ең биік нүктесі қалай аталады? Бұл сұрақтың жауабы – Эверест шыңы.
Эверест – Жердегі ең биік нүкте
Әлемдегі ең биік тау шыңы – Эверест (Джомолунгма). Ол Азиядағы Гималай тау жүйесінде орналасқан. Бұл таудың биіктігі 8 848,86 метр (2020 жылы жүргізілген соңғы өлшеулер бойынша) және ол Жер шарындағы ең биік табиғи нүкте болып есептеледі.
Эверест шыңының атауы 1856 жылы британдық геодезист Джордж Эвересттің құрметіне қойылған. Бірақ жергілікті тұрғындар оны әртүрлі атайды: тибет тілінде – “Чомолунгма” (мағынасы – “Аспан анасы”), ал непал тілінде – “Сагарматха” (мағынасы – “Аспан төбесі”).
Эверестті бағындыру тарихы
Адамдар бұл асқар шыңды бағындыруға көп ғасырлар бойы ұмтылып келеді. Бірақ Эвересттің биіктігі мен қатал табиғаты оны өте қауіпті етеді. Бірінші жетістікке жеткендер:
- 1953 жылы Эдмунд Хиллари (Жаңа Зеландия) және Тенцинг Норгей (Непал) Эвересттің шыңына алғаш болып шықты.
- Осыдан кейін жыл сайын көптеген альпинистер осы биік нүктені бағындыруға тырысады.
- 1996 жылы Эверестте ең үлкен трагедиялардың бірі орын алды, онда бірнеше альпинист ауа райының күрт өзгеруі салдарынан қайтыс болды.
Эвересттің климаты және қауіптері
Эвересттің шыңына жету өте қиын, себебі онда көптеген табиғи қауіптер бар:
- Өте төмен температуралар (қыс мезгілінде -60°C-қа дейін түседі)
- Ауа жетіспеушілігі (оттегі деңгейі теңіз деңгейімен салыстырғанда әлдеқайда төмен)
- Қатты желдер (сағатына 200 км-ге дейін жетеді)
- Күрделі мұздықтар мен қар көшкіндері
Бұл қауіптер Эверестті әлемдегі ең қауіпті таулардың біріне айналдырады. Жыл сайын көптеген альпинистер шыңды бағындыруға тырысып, түрлі қиындықтарға тап болады.
Эвересттен басқа әлемдегі ең биік таулар
Эвересттен кейінгі ең биік тау шыңдары да Гималай мен Қарақорым тау жүйесінде орналасқан:
- К2 (Чогори) – 8 611 м (Пәкістан мен Қытай шекарасында)
- Канченджанга – 8 586 м (Үндістан мен Непал шекарасында)
- Лхоцзе – 8 516 м (Непал мен Тибет шекарасында)
- Макалу – 8 485 м (Непал мен Қытай шекарасында)
Қазақстандағы ең биік тау шыңы
Қазақстан аумағындағы ең биік нүкте – Хан-Тәңірі шыңы. Ол Тянь-Шань тау жүйесінің ең көрнекті шыңдарының бірі болып саналады. Биіктігі – 7 010 м. Бұл шың өзінің керемет пирамида тәріздес формасымен танымал.
