While сөзі қалай аударылады: Анық және қарапайым түсіндіру

Ағылшын тілін үйреніп жүргендерге ең жиі кездесетін және шатастыратын сөздердің бірі — while. Бұл сөздің мағынасы бір қарағанда қарапайым көрінгенімен, оның қолданылу аясы өте кең, ал нақты аудармасы сөйлемнің мазмұнына байланысты өзгеріп отырады. Сондықтан while сөзі қалай аударылады деген сұрақтың жауабы әртүрлі контекстерге байланысты анықталады.

1. Уақытты білдіретін мағынасы

While сөзінің ең негізгі және жиі кездесетін мағынасы — бір әрекет болып жатқан уақытта екінші әрекеттің қатар орындалуы. Мұндай жағдайда ол қазақшаға «кезінде», «арасында», «барысында», «уақытында» деп аударылады.

Мысалы:

• She was reading a book while he was cooking.
  — Ол кітап оқып отырған уақытта, ол тамақ жасап жатты.
• I listened to music while studying.
  — Мен сабақ оқып жатқан кезде музыка тыңдадым.

Бұл құрылым ағылшын тілінде Past Continuous шақтарында жиі кездеседі, яғни екі іс бір уақытта орындалып жатқанда.

2. Қарама-қарсы мәнді білдіруі

Кейде while сөзі «бірақ», «ал», «дегенмен» мағынасында қолданылады. Мұндай контекстте ол екі пікірді, жағдайды немесе әрекетті салыстырып, олардың арасындағы айырмашылықты көрсетеді.

Мысалы:

• While I like coffee, I prefer tea in the morning.
  — Мен кофе ұнатсам да, таңертең шайды артық көремін.
• While some people enjoy city life, others prefer the countryside.
  — Кейбір адамдар қала өмірін ұнатса, ал басқалар ауылды жөн көреді.

Бұл қолданыстағы while – шын мәнінде, қарсы пікір білдіретін одағай, сондықтан оны дұрыс түсіну – сөйлемнің толық мағынасын түсінудің кілті.

3. Уақытша, қысқа кезеңді білдіруі

Тағы бір мағынасы — уақытша немесе қысқа мерзім ішінде орын алған әрекеттер. Мұндай жағдайда while сөзі «аз уақыт ішінде», «біраз уақыт» дегенге жуық аударылады.

Мысалы:

• Stay here for a while.
  — Мұнда аз уақытқа қалып тұр.

Алайда бұл жағдайда while сөзі сөйлемде жалғыз тұрады, демек оның сөйлем құрылымы жоғарыдағы мысалдардан өзгеше.

4. Мәтіндік логиканы қалыптастырудағы рөлі

Ағылшын тілінде мәтінді логикалық байланыстыру үшін while жиі қолданылады. Бұл мағынада ол сөйлемдердің бір-бірімен байланысын реттейді. Бұл — қазақ тіліндегі шылаулар мен жалғаулық шылаулардың рөліне ұқсас.

Мұндай кезде қазақшаға нақты бір сөзбен аударылмауы да мүмкін. Кейде тек мағынасы беріледі.

Мысалы:

• While the economy is growing, inflation remains high.
  — Экономика өсіп жатқанымен, инфляция әлі де жоғары деңгейде.

Бұл сөйлемде while сөзі қарсы мәнді байланыстыру үшін қолданылған, алайда аудармасы барысында «өскеніне қарамастан» немесе «өсіп жатқанымен» деп беріледі. Бұл — тікелей аударма емес, мағыналық балама.

5. Қолданыстағы өзгергіштікке назар аудару

Кейде while сөзінің аудармасы тіпті қажет болмай қалуы мүмкін. Қазақ тілінде кей сөйлемдер контекст арқылы толық түсінікті болғандықтан, оны мүлде алып тастауға болады. Бұл аударманың мәнін жоғалтпайды, керісінше, сөйлемді табиғи қылып көрсетеді.

Мысалы:

while сөзі қалай аударыладwhile сөзі қалай аударылады